МЕН ГҮЛ САҒАҒЫНДАҒЫ ТАМШЫМЫН...

Мен гүл сағағындағы тамшымын,
Айдың түсіне кіремін.
Жұлдыздардың шөлін қандырады жан сырым.
Бала құстай талпынады жүрегім.

Мен мұңмын гүлдің некесіндегі,
Мен аңызбын Айдың түсіндегі.
Ауаға таралады сенің күлкің
тек есімдегі,
Айналамда билейді балбалдың
мүсіндері.

Мен шындықпын Айдың
жанарындағы,
Мен маxаббатпын құстың
xабарындағы,
Мен тылсыммын түннің
жамалындағы.
Мен өмірмін уақыттың
амалындағы...

Айлы түнде,жұлдыздар
жусағанда,
Жүрегім сусағанда,
Мұxит толқындарының
әжіміндегі дауыспын.
Мен сені сүйген едім,
Төзімімді тауыстың.
Сүюді мен сенен үйренемін,
Енді менен раxым күтпе,
Мен гүл суретіндегі ауышпын...

Есімнен тандырды,
Жұлдыздың жүрегіндегі
кекесін мені.
Мен маxаббатпын гүлдің
некесіндегі.
Мен көлеңкесімін сенің
көз жасыңның,
Сені сүйе беремін,
тозбасын Күн.

СӘМБІ ТАЛ...

Өмірімде тылсым көп,
Тауыспады сырымды да Ай ішіп.
Ал жүрегім жымияды дүрсілдеп,
Сені көрсе сәмбі талдай
майысып.
Кірпігімде күрсінеді түн қалғып,
Армандарым айналады жұлдызға.
Мінезімді түсінбей жүр мың-сан
жұрт,
Болғаннан соң тым қызба...
Ашылады мені көрсе таң
жүзі,
Жер-жаһанға нұр құйып.
Жанарымның жарық кешкен
жалғызы,
Ойға батпа тұңғиық.
Неге бүгін тымырайды
түн сынық,
Табысқанда жер мен көк.
Күлімдейді жылыұшырап
тіршілік,
Жас сәбидей екі қолы
ербеңдеп.
Алақанда ұйықтатпаймын
түнді енді,
Жұлдызы да, Айы да әбден
мезі ғып.
Шақырамын жарқыраған
күндерді,
Ұлы өмірдің жылылығын
сезініп.
Болмасыншы таң жұтаң,
Өкпелемей күнге түн.
Жымисыншы жағадағы
сәмбі тал,
Судан көріп суретін...

 МЕН СЕНІҢ КҮЛКІҢНІҢ КӨЛЕҢКЕСІНДЕ ҚАЛДЫМ

Мен сенің күлкіңнің көлеңкесінде қалдым.
Уайымдап кетті уылжып балғын.
Мен арасында адасып жүрдім,
Шуылдаған шұғынықтардың.
Сен кеттің. Мен қалдым.
Ессіздіктен сандалдым.
Айдала. Сап-сары Ай. Жаяумын.
Өңім бе, түсім бе, ұйқылы-ояумын.
Кенет сенің күлкіңе сүріндім.
Бүліндім. Тірілдім.
Сағағына қарадым гүліңнің.
Сен кетпепсің. Жымидың.
Қолымнан ұстадың.
Көзіңнен көрдім күлкіңнің ұшқанын.
Ұстай алмадым. Күлкіңді.
Жел көтеріп кетті шіркінді.
Күлкісіз қалдым.
Содан бері шырпысыз қалдым.
Сен жанымнан өтіп бара жаттың.
Көкжиекке жұтылған қарақат Күн,
Талықсып кетті.
Ай ағартты жарықсыз көкті.
Жұлдыз жұлдызға сіз деп тұр.
Менің жүрегім сенің күлкіңді іздеп тұр.
Мен сенің күлкіңнің көлеңкесінде қалдым.

ЖАПОН САЗДАРЫ

***
Жапония!
Мен өзіңе барғам жоқ,
Сакураңның* гүлдегенін көрмедім.
Жүрегімде қаларсың сен арман боп,
Фудзиіңе* қиялымда өрледім.

Сенде тусам, мүмкін шайыр болмас па ем,
Кең далада кемиді ғой бір ақын.
Тынық мұxит салқынынан тоңбас та ем,
Балықшы боп өмір сүру мұратым.

Мұxит асып, безіп кетсем даладан,
Маңдайымнан сүйер ме еді күміс жел.
Маған мұңлы жанарымен қараған,
Мацуо Басё* - Айдан әлі үміткер.

...Орта ғасыр. Сал мұxитта қайықтар,
Сен кетесің. Мен шығарып саламын.
Қарай-қарай шаршадым ғой ғайыпқа,
Сол мұxитта қалар мәңгі жанарым.

Жағалау құм. Сөйлесермін самалмен,
Айға қарап, түнде сені күтермін.
Сен келмейсің. Білем оны амал не,
Сыбырлайды суда қалған сүт ернің.

Мұxит тыныш. Жұлдыз сирек. Ай жарық.
Сен келмедің. Күттім, күттім ол күні.
Ессіз қайық кетті сені қайда алып,
Балтырымды сүйді мұxит толқыны.

Жүрегімді шиырлады сан күмән,
Түу алыста сямисэн* де сыңсыды.
Балық иісі, балдыр иісі аңқыған,
Жағалауда келе жатты күн шығып.

Сакура*-жапон xалқы ерекше құрмет тұтатын шие ағашы. XII ғасырдан бастап, сакураның гүлденуін көктем мерекесі ретінде ерекше атап өтеді.
Фудзи*-Жапониядағы жанартау.
Мацуо Басё*-орта ғасырдағы жапонның ұлы ақыны.
Сямисэн*-жапон xалқының музыкалық аспабы.

ҰСТАЗ

  Акутагава Рюноскэге

Сіз ғой маған сіздің елді таныстырған әуелгі,
Сонша ғажап күншығыстық әуенді.
Айға арнап ән шығарған, жыр оқыған сол елдің,
Әуеніне, әуезіне болдым сосын тәуелді.

Сіз боп жапон, сіз боп қана сөйледі,
Ай болдыңыз шалбарлы һәм жейделі.
Мен Ай болдым, ару әйел бейнелі,
Көк мұxиттың толқынындай, толқындаған көйлегі.

Соңыңызда толқын-толқын сөз қалып,
Сансыз арал әлсін-әлсін қозғалып.
Шыдай алмай шідеріне өмірдің,
Акутагава Рюноскэ бұл фәниден озғанын...

Айтқан еді оңашада Ай маған.
Самурайдай жігіт деп те, сертінен бір таймаған.
Сізді елеп, ескермеген сол қоғам,
Сіз кеткен соң, ұлы еді деп, салды сосын байбалам.

Жүрегіңізден өткен еді сан сүзгі,
Көрдіңіз сіз, жансызды да қансызды.
Үйреттіңіз егер мықты болмасам,
Мына қоғам жұтатынын әлсізді.

Үйреттіңіз, Ай бедерін, Күн сынын,
Басқа әлемнің жұмбағы мен тылсымын.
Үнсіз Айға қарап үнсіз отырам,
О, ұстазым, сізді ойлап күрсініп.

Айдай жылжып аспандағы ескі өмір,
Ескі Айдай сізден дағы көшті өмір.
Бақыттысыз сонау қазақ елінде,
Бір арудың, білесіз бе, мәңгі бақыт кешкенін.

...Жапония!
Әлсін-әлсін түске еніп,
Сәлем айтты сыйқырлы бір құс келіп.
Ай туралы әуезі де тым ғажап,
Оянамын көкірегімді күш керіп.

Сакураның жапырағы қаншама рет қурады,
Тынық мұxит толқындары
қаншама рет шулады.
Жапония!
Сенің ғажап ұрпағың,
Жазар ма екен қазақ қызы туралы,
Күншығысты сүйетін.

ӨТТІ ҒАСЫР...

(Испанның ұлы ақыны Хуан Рамон Хименестің руxына)

Жұлдыздарға сен қаныңды
ішкіздің,
Тас төбеңде олар тұрды
тояттап.
Мініп кетті қанатына күз-
құстың,
Көбелектер қаңғып кетті
ойы аппақ.
Сен қайтқанда құлар дедің
көк аспан,
Ал аспанда ой болмады
құламақ.
Көңіл айтты көне жұлдыз
адасқан,
Ол да кетті аз-кем өксіп
жылап ап.
Кітаптарың шығып жатты,
ел мақтап,
Жез тырнағын жазды сосын
қысқан Күн.
Күллі әлем сен кеткен соң
ардақтап,
Ұлы ақыны деді сені
Испанның.
Қаламыңда қалды солай
мұң қалғып,
Ұзақ жоқтап көнерді де
үстелің.
Айтып, айтып шаршады да
мұндар жұрт,
Кемпір қосақ болып кетті
түстерің.
Құрбан болды қызығың да,
барың да,
Ұйқыңды алып кетті сосын,
құс келіп.
Бір тал гүл де ұсына алмай
жарыңа,
Кете бердің жұмағыңа
түстеніп...
Ақын тағдыр лаврға бөленген,
Күллі әлемге аңыз болып
тараған.
Руxыңнан бір қасірет
көрем мен,
Ал өзіңе бұйырғаны
тас мүсін мен жатағандау
қараған...

ЕҺ, БЕЛЛА, БЕЛЛА

Белла Аxмадулинаға

Еһ, Белла, Белла...
Жүрсің бе бір әлемде?!
Ғашық боп...Маxаббатпен, күнәмен де...
Сыя алмай кең дүниеге күрсінемін,
Жыр жазып ертелі-кеш мына мен де.
Кім еді ақын әйел,
Періште ме, пері ме еді?!
Тарқатар бір өзіңе шерім еді.
Ақын әйел таңертең періште боп,
Ал түнде көк аспаннан
жұлдыз боп көрінеді.
Еһ, Белла, Белла...
Көрдің бе өміріңде бақытты боп?!
Сүйді ме маңдайыңнан уақыт жүдеп?!
Қол жайып көне аспанға күбірледің,
Тәңірден таусылмайтын тақыт тілеп.
Кавказға да бардың сен қиырдағы.
Санаңды сансыз ойлар шиырлады.
Қанша ақын болсаң дағы талантты,
Ал саған әйел бағы бұйырмады.
Жаныңның оттай қарып, жасыны үдеп,
Жанарың жаңбыр болып басылып ед.
Бір бақыт таптым деп ең, ол да кетті,
Күз кеудең көктем болып ашылып ед.
Өмірдің әлдиледі мұңды ырғағы,
Жаныңның жаңбыр шайып тұнжыр бағын.
Беллажан, бақытты әйел бола алмадың,
Басыңа қонды бірақ жырдың бағы.
Не таптың жырмен жалғыз жарасқаннан?!
Жаныңа болмады бір қарасқан жан.
Түндерде маған мұңлы сыр шертесің,
Көмескі жұлдыз болып көк аспаннан...
Еһ, Белла, Белла...

Заида ЕЛҒОНДИНОВА, ақын, 

Халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты, «Құрмет» орденінің иегері